Hoge Raad 2 december 2014, overzichtsarrest medeplegen
(ECLI:NL:HR:2014:3474)
Essentie
In dit arrest geeft de Hoge Raad handvatten voor de strafrechtelijke beoordeling van het ten laste gelegde medeplegen. De vraag wordt beantwoord wanneer sprake is van nauwe en bewuste samenwerking.
Rechtsregel
De artikelen 47 tot en met 51 uit het Wetboek van Strafrecht bieden mogelijkheden om iemand die niet zelf voldoet aan de gehele delictsomschrijving toch aansprakelijk te stellen voor zijn betrokkenheid bij een strafbaar feit. Bij de deelnemingsvorm medeplegen moet sprake zijn geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking met een ander. Om de vraag te beantwoorden wanneer sprake is van een nauwe en bewuste samenwerking, moet worden gekeken naar de concrete omstandigheden van het geval.
De Hoge Raad heeft enkele aandachtspunten geformuleerd:
- De kwalificatie medeplegen is slechts gerechtvaardigd als het bewezenverklaarde een intellectuele of materiële bijdrage van voldoende gewicht is aan het delict van de verdachte.
- Bij de vorming van het oordeel dat sprake is van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking, kan de rechter rekening houden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geschikt tijdstip.
- De bijdrage van de medepleger zal vaak worden geleverd tijdens het begaan van het strafbare feit, maar de bijdrage kan ook zijn geleverd in de vorm van verschillende gedragingen voor en/of tijdens en/of na het strafbare feit.
Het is ook van belang om de deelnemingsvorm medeplegen (art. 47 Sr) goed te kunnen onderscheiden van de deelnemingsvorm medeplichtigheid (art. 48 Sr).
| Medeplegen | Medeplichtigheid | |
| Artikel | 47 Sr | 48 Sr |
| Overtreding/misdrijf | Overtreding en misdrijf | Alleen bij misdrijf
(heeft ook lager strafmaximum) |
| Kernverwijt | Nauwe en bewuste samenwerking waarbij een intellectuele of materiële bijdrage wordt geleverd aan het delict van de verdachte | Het bevorderen en/of vergemakkelijken van een door een ander begaan misdrijf. |
Inhoud arrest
Drie jongens hadden het plan om iemand te gaan beroven. Verdachte (medepleger) heeft enige dagen voor de overval balletjespistolen geleverd aan medeverdachten. De medeverdachten vertelden tegen verdachte dat zij met deze balletjespistolen iemand wilden gaan beroven. Verdachte wilde hier eerst niet aan meewerken. Toen de medeverdachten hem echter vertelden dat hij alleen bij de scooters hoefde te blijven, heeft hij toch ingestemd om mee te doen. Op de avond van de overval zijn de drie jongens op twee scooters rond gaan rijden om te kijken of er iemand was om te beroven. Er zaten twee jongens op een bankje, die hebben zij beroofd. Tijdens de beroving van de slachtoffers is verdachte (medepleger) bij de twee scooters blijven staan. Toen de medeverdachten klaar waren met de beroving zijn ze op de twee scooters weer weggereden. De verdachte (medepleger) is zich bewust geweest van de plannen van de beroving, hij heeft zich op geen enkele wijze hiervan proberen te distantiëren en hij is lijfelijk aanwezig geweest bij de beroving. Het gaat erom dat verdachte een wezenlijke bijdrage moet hebben geleverd aan het delict. Louter de aanwezigheid en het zich niet distantiëren alsmede het louter instemmen is onvoldoende. In dit geval is dus geen sprake van medeplegen.