Pannenkoekenhuis De Kabouter, HR 6 december 2012, NJ 2003, 616
(ECLI:NL:HR:2002:AE8182)
Door Michiel Hennevelt
Essentie
Het arrest gaat om de vraag of bestuursrechtelijke beginselen zoals de gelijkheid van publieke lasten tot schadevergoeding kunnen leiden bij de burgerlijke rechter. Hoe verhoudt dit zich met de leer van de formele rechtskracht?
Rechtsregel
Een besluit waartegen in de bestuursrechtelijke fase niet is opgekomen, terwijl deze mogelijkheid wel openstond, verkrijgt formele rechtskracht. Een beroep op het evenredigheidsbeginsel bij onevenredig geleden nadeel kan niet tot een uitzondering op deze formele rechtskracht door de burgerlijke rechter leiden.
Inhoud arrest
Pannenkoekenhuis De Kabouter is een eetcafé aan de Bredaseweg te Baarle-Nassau. De provincie Noord-Brabant heeft na een openbare voorbereidingsprocedure in juli 1995 een verkeersbesluit genomen op grond waarvan de Bredaseweg voor een bepaalde periode afgesloten was voor verkeer. Het pannenkoekenhuis heeft zijn zienswijze over het besluit niet naar voren gebracht, noch beroep ingesteld tegen het besluit. Wanneer het besluit uitgevoerd wordt, maakt het Pannenkoekenhuis aansprak op vergoeding van de schade, die het door de afsluiting van de weg stelt te leiden. Wanneer de procedure bij Gerechtshof ’s-Hertogenbosch in het nadeel van het Pannenkoekenhuis uitvalt, stelt de eigenaar van het Pannenkoekenhuis beroep in cassatie in bij de Hoge Raad.
Niet in geschil is de rechtmatigheid van het verkeersbesluit, ook het Pannenkoekenhuis benadrukt dat dit besluit rechtmatig is. Onrechtmatig is volgens het Pannenkoekenhuis echter het niet vergoeden van de geleden schade door de Provincie op grond van het beginsel van gelijkheid voor de openbare lasten. De onrechtmatigheid ligt, aldus het Pannenkoekenhuis, in de onevenredigheid van het geleden nadeel.
De Hoge Raad oordeelt dat, hoewel het Pannenkoekenhuis de vordering ‘anders inkleedt’, er in principe sprake is van een beroep op het bestuursrechtelijke evenredigheidsbeginsel, dat in acht genomen moet worden bij het nemen van een besluit in de zin van de Awb. Problematisch is dan dat het bestreden besluit formele rechtskracht heeft. Het Pannenkoekenhuis heeft namelijk geen gebruik gemaakt van de bestuursrechtelijke weg van bezwaar en beroep, wat met zich meebrengt dat de formele rechtskracht die het besluit aldus heeft gekregen, in de weg staat aan de vordering van het Pannenkoekenhuis voor de burgerlijke rechter. Het besluit moet voor de burgerlijke rechter als rechtmatig gelden. Het beroep in cassatie wordt ongegrond verklaard.