Zwolsman arrest, HR 19-12-1995, NJ 1996, 249
(ECLI:NL:HR:1995:ZD0328)
Door Austin Ellinor
Essentie
De Hoge Raad geeft in dit arrest aan wat er moet gebeuren als de rechter vaststelt dat door politiemensen, tijdens het opsporingsonderzoek of de pro-actieve fase (fase voor het officiële onderzoek), onrechtmatig is gehandeld. Met dit arrest werd het zogenoemde ‘Zwolsman-criterium’ in het leven geroepen.
Rechtsregel
Uit het Zwolsman-criterium volgt dat niet-ontvankelijkheid van het OM slechts kan volgen indien sprake is van ernstige inbreuken op de beginselen van een behoorlijke procesorde, waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn is tekort gedaan.
Inhoud arrest
Wanneer de bloemenhandel van Charles Zwolsman in 1984 failliet gaat, stapt hij over naar de hasjhandel. Dit wordt een groot succes voor hem, tot hij vier jaar later tot twee jaar celstraf wordt veroordeeld. Dit houdt Zwolsman echter niet tegen. In de gevangenis pleegt hij duizenden telefoontjes en zorgt ervoor dat zijn handel vloeiend doorloopt. Zwolsman wordt in 1993 opnieuw aangehouden, wanneer hij zijn eerste straf er bijna op heeft zitten. Justitie verwijt hem dat hij tussen 1989 en 1993 een criminele organisatie heeft geleid die duizenden kilo’s hasj uit Marokko haalde. Zwolsman ontkent alles.
Politie en justitie hebben het onderzoek naar Charles Zwolsman groots aangepakt. Met allerlei bijzondere opsporingsmethodes werd de organisatie van Zwolsman in de gaten gehouden. Hier werd niet altijd volgens de regels te werk gegaan. Zo werd er bijvoorbeeld een woning van binnen bekeken zonder dat de hoofdbewoonster hiervan de hoogte was.
Het hof van Amsterdam keurt de inspectie van de woning af, maar heeft verder geen moeite met de andere bijzondere opsporingsmethodes en veroordeelt Zwolsman wegens zijn leidinggevende rol in een criminele organisatie. Zwolsman gaat in cassatie. De Hoge Raad is het echter met het hof eens. De Hoge Raad keurt weliswaar enkele opsporingsmethodes af, maar dat weerhoudt hem er niet van om Zwolsman te veroordelen. De Hoge Raad verwerpt het cassatieberoep.