Gerechtshof Amsterdam, 21 september 2021, Tussen Helpling en de schoonmakers is sprake van een uitzendovereenkomst
(ECLI:NL:GHAMS:2021:2741)
Essentie
Na het Deliveroo-arrest en de Uber-uitspraak haalt FNV opnieuw een gewonnen zaak binnen in de strijd tegen schijnzelfstandigheid in verband met platformarbeid. FNV heeft appel ingesteld tegen het vonnis van de kantonrechter Amsterdam, waarin werd verklaard dat bij het online platform Helpling geen sprake van was van arbeidsovereenkomsten of uitzendovereenkomsten met de schoonmakers. FNV vordert in hoger beroep primair een verklaring voor recht dat sprake is van arbeidsovereenkomsten, waarbij dus de schoonmaak-cao nageleefd dient te worden, en subsidiair dat sprake is van een uitzendovereenkomst.
Helpling bemiddelt tussen huishoudens en schoonmakers. Beide partijen kunnen een profiel aanmaken op het platform. Vervolgens mogen de schoonmakers zelf (binnen een gesteld minimum en maximum) hun uurtarief bepalen. De regels van het platform zijn geformuleerd in een gebruikershandleiding. Het hof kwalificeert de verhouding tussen Helpling en de schoonmakers als uitzendovereenkomsten.
Rechtsregel
Op grond van X/Gemeente Amsterdam (ECLI:NL:HR:2020:1746) dient aan de hand van de tussen partijen overeengekomen rechten en verplichtingen en de wijze waarop partijen daar uiting aan geven, beoordeeld te worden of sprake is van een arbeidsovereenkomst in de zin van art. 7:610 BW. In deze zaak gaat het niet om een individuele rechtsverhouding, maar om een groep werknemers. Daarnaast bestaat de uitzendovereenkomst ook als mogelijk antwoord op de kwalificatievraag.
De uitzendovereenkomst is geregeld in art. 7:690 BW. De werknemer wordt door de werkgever ter beschikking gesteld aan een derde in het kader van het bedrijf van de werkgever. De werkzaamheden bij die derde worden verricht op grond van een opdracht en onder leiding en toezicht van deze derde. De uitzendovereenkomst is een bijzondere arbeidsovereenkomst. Toezicht en leiding vormen daarbij (een deel van) het gezag dat de werkgever normaal gesproken uitoefent. In deze zaak wordt dit door zowel het huishouden als door Helpling ingevuld. Ook verduidelijkt het hof dat art. 7:690 BW niet vereist dat de inlener een bedrijf vormt. Dit kan dus ook een particulier zijn.
Inhoud arrest
Allereerst gaat het hof in op de werkwijze van het platform. Huishoudens kunnen zoekcriteria opgeven, waardoor Helpling de beschikbare schoonmakers kan tonen. Er wordt overeenstemming bereikt wanneer het huishouden een schoonmaker kiest en deze vervolgens het aanbod bevestigt. Een schriftelijke overeenkomst tussen beide partijen ontbreekt. In plaats daarvan wordt de relatie beheerst door de algemene voorwaarden die Helpling hanteert. Pas nadat beide partijen hiermee akkoord zijn gegaan krijgen zij elkaars contactgegevens. Over het uurtarief ontvang Helpling van het huishouden een bepaald percentage aan commissie.
Voor het antwoord op de kwalificatievraag licht het hof enkele elementen uit:
Selectie
Tijdens het selecteren van de schoonmakers controleert Hepling identiteitsgegevens (de verblijfstatus) en is het mogelijk voor de schoonmakers om een verklaring omtrent gedrag te uploaden. De verdere selectie is aan het huishouden. Helpling speelt slechts een bescheiden rol bij het ordenen van de schoonmakers.
Arbeid
De schoonmaakwerkzaamheden worden verricht ten behoeve van het huishouden. De instructies met betrekking tot het schoonmaken worden uitsluitend gegeven door het huishouden. Helpling heeft geen toezicht op de arbeid: ‘zolang het huishouden de commissie afdraagt aan Helpling, bemoeit zij zich niet met de arbeid’. Deze situatie is volgens het hof niet te verenigen met het bestaan van een gewone arbeidsovereenkomst.
Hoogte beloning
Helpling heeft een beperkte rol in de bepaling van de hoogte van de beloning. Het wettelijk minimumloon geldt als harde ondergrens. Als een schoonmaker een hoger uurtarief dan 45 euro wil hanteren, dient deze telefonisch contact op te nemen met Helpling. Daarna wordt dit toegestaan. De hoogte wordt dus overwegend bepaald door het huishouden en de schoonmaker. Ook dit past niet bij de arbeidsovereenkomst.
Wijze van betaling
Helpling schrijft voor dat de betaling dient te verlopen via betalingsdienst Stripe. Op deze wijze heeft Helpling zicht op het afdragen van commissie. Ook deze voorgeschreven wijze is moeilijk te verenigen met het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Het is een werkgever en werknemer namelijk vrij om overeen te komen hoe er betaald wordt.
Gezag, leiding en toezicht
Het huishouden kan de schoonmaker instructies geven met betrekking tot de werkzaamheden, Helpling doet dat niet. Na het afronden van de werkzaamheden krijgt de schoonmaker van Helpling een bericht en een conceptfactuur. Ook vraagt Helpling aan beide partijen een beoordeling. In combinatie met het betalen van de betalingswijze komt het hof tot het oordeel dat Helpling voor een belangrijk deel de formele gezagsrelatie bepaalt.
Arbeidsovereenkomst of uitzendovereenkomst?
Het hof is van oordeel dat er, ondanks de rol in de selectie en bij de wijze van uitvoering van de werkzaamheden, geen sprake is van een arbeidsovereenkomst tussen schoonmaker-huishouden. De betaling vindt bijvoorbeeld weer via Helpling plaats. De wijze van uitvoering van de rechten en plichten wijst niet op het bestaan van een arbeidsovereenkomst.
Het hof is wel van oordeel dat sprake is van een uitzendovereenkomst tussen schoonmaker-Helpling. Toezicht en leiding over de schoonmakers wordt uitgeoefend door de huishoudens. Toch kan ook sprake zijn van gezag aan de kant van Helpling. Het is mogelijk dat Helpling toezicht en leiding heeft uitbesteed aan het huishouden. Dit staat niet in de weg aan het bestaan van een gewone of bijzondere arbeidsovereenkomst tussen Helpling en de schoonmaker. De schoonmakers worden door Helpling aan derden ter beschikking gesteld in het kader van de uitoefening van het bedrijf van Helpling. De tekst van art. 7:690 BW stelt niet als eis dat de inlener een bedrijf vormt.
Conclusie
De schoonmaker verricht arbeid, waar het huishouden materieel gezag en Helpling het formele gezag over uitoefenen, en er wordt loon betaald. Aan de vereisten van een arbeidsovereenkomst is daarmee voldaan. Omdat de werkzaamheden plaatsvinden onder leiding en toezicht van de inlener, is hier sprake van een uitzendovereenkomst. De huishoudens verstrekken opdrachten aan Helpling. Tussen Helpling en de schoonmakers bestaan uitzendovereenkomsten. Omdat Helpling niet aan te merken is als een schoonmaakbedrijf valt zij niet onder de werkingssfeer van de schoonmaak-cao. Helpling zal zich wel moeten houden aan de verplichtingen uit de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi).