Opvragen reisgegevens studenten, CRvB 15 februari 2018
(ECLI:NL:CRVB:2018:269)
Door Sapna Gajadhar
Essentie
DUO mag reisgegevens van studenten opvragen om te controleren of de studenten wel recht hebben op een uitwonendenbeurs. Dit levert weliswaar een inbreuk op het recht van de privacy van de studenten op, maar volgens de CRvB is deze inbreuk toegestaan.
Rechtsregel
In onderhavige zaak staat de vraag centraal of een toezichthouder privégegevens van een student mag opvragen om te controleren of deze recht heeft op een uitwonendenbeurs.
Op grond van artikel 5:13 Awb maakt een toezichthouder van zijn bevoegdheden slechts gebruik voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is.
Op grond van artikel 5:17 Awb heeft een toezichthouder de volgende bevoegdheden:
- Een toezichthouder is bevoegd inzage te vorderen van zakelijke gegevens en bescheiden.
- Hij is bevoegd van de gegevens en bescheiden kopieën te maken.
- Indien het maken van kopieën niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de gegevens en bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk bewijs.
Op grond van artikel 8, tweede lid, van het EVRM is geen inmenging van enig openbaar gezag toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
Artikel 8 van het EVRM bepaalt dus dat de overheid zich niet zomaar in het privéleven van een burger mag mengen. Inmenging is slechts toegestaan indien dit bij wet is voorzien of indien dit noodzakelijk is.
Om te bezien of de toezichthouder geen inbreuk heeft gemaakt op het privéleven van de student door de reisgegevens op te vragen, moet worden voldaan aan de volgende vereisten:
- Het doel moet gerechtvaardigd zijn;
- Er kon geen minder ingrijpend middel worden gebruikt (subsidiariteit);
- De gebruikte middelen moeten proportioneel zijn.
Dat de toezichthouder de reisgegevens van een student opvraagt dient ter doel om onderzoek te verrichten naar de rechtmatigheid van de verstrekte studiefinanciering aan deze student. Dit doel kan worden aangemerkt als het behartigen van het belang van het economisch welzijn van Nederland. Dit doel is dus gerechtvaardigd.
De toezichthouder kon geen andere, minder ingrijpende middelen gebruiken om de woonsituatie van de student te onderzoeken. Het gebruikte middel kan de toets van de subsidiariteit dus volstaan.
Het opvragen van de reisgegevens is ook proportioneel. De gegevens worden namelijk niet gebruikt om heel het privéleven van de student in kaart te brengen. Deze gegevens worden alleen gebruikt om te bezien waar de student in- en uitstapt en of dit overeenkomt met de gegevens die in het bezit van de toezichthouder zijn.
Nu aan alle drie vereisten is voldaan kan worden geconcludeerd dat de toezichthouder met het opvragen van de reisgegevens geen inbreuk maakt op het privéleven van een student.
Inhoud uitspraak
In 2015 werd een onderzoek verricht naar de verstrekte studiefinanciering van een student. Deze kreeg namelijk een uitwonendenbeurs. Toezichthouders hadden geconcludeerd dat de student niet woonde op het adres wat is doorgegeven, maar gewoon nog thuis woonde. Op basis van de uit het onderzoek verkregen gegevens, onder andere getuigenverklaringen, reisgegevens en buurtonderzoek, is besloten om op 10 december 2015 de toegekende studiefinanciering over de periode 2012 tot en met 2015 te herzien. De student had namelijk geen recht op een uitwonendenbeurs. Tegen dit besluit is de student in bezwaar gegaan. Het bezwaar is door DUO ongegrond verklaard. Hiertegen is beroep ingesteld en ook het beroep is ongegrond verklaard.