Gerechtshof Den Haag 20 april 2021, Een pannenkoek is (nog steeds) geen koek (ECLI:NL:GHDHA:2021:832)
Essentie
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zoetwarenindustrie (Bpf Zoetwaren) komt in hoger beroep op tegen het vonnis van de kantonrechter, gewezen in de zaak tussen Bpf Zoetwaren en een producent van pannenkoeken en poffertjes.
Bpf Zoetwaren stelt dat de producent valt onder de verplichte deelname aan het pensioenfonds omdat zij voldoet aan de werkingssfeerbepalingen uit het verplichtstellingsbesluit. De kantonrechter heeft de vordering afgewezen. Het hof heeft zich nu ook over de vraag gebogen: zijn pannenkoeken inderdaad een soort koek, en zo nee, zijn pannenkoeken vergelijkbaar met het product zoals genoemd in het verplichtstellingsbesluit?
Op het eerste gezicht lijkt het een onbelangrijke vraag. Toch vormt het antwoord ook het antwoord op de vraag of 8.548.450,92 euro aan achterstallige premies betaald moet worden.
Het hof heeft overwogen dat de werkingssfeer van het verplichtstellingsbesluit duidelijk afgebakend dient te worden. De kantonrechter heeft terecht geoordeeld dat een pannenkoek geen koek is.
Rechtsregel
Net als in het Booking.com-arrest begint het juridisch kader bij artikel 2 van de Wet BPF 2000. De minister kan op aanvraag de deelname in een pensioenfonds binnen een bedrijfstak verplicht stellen. Voor ondernemingen die behoren tot de zoetwarenindustrie is Bpf Zoetwaren bij besluit in 2018 verplicht gesteld.
De partijen twisten over de juiste uitleg van de werkingssfeerbepalingen uit het besluit. Bij de uitleg van de werkingssfeerbepaling uit het verplichtingsbesluit geldt de cao-norm (Zie DSM/Fox, ECLI:NL:HR:2004:AO1427). Dit betekent dat de bewoordingen in beginsel van doorslaggevende betekenis zijn. Het gaat daarbij niet om de grammaticale uitleg van de tekst, maar om het vaststellen van de betekenis die naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen. Naast de taalkundige betekenis dienen ook de kenbare ratio, strekking en systematiek van het verplichtingsbesluit en de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe tekstinterpretaties kunnen leiden meegewogen te worden.
Daarbij dienen de cao-partijen er zorg voor te dragen dat de werkingssferen duidelijk zijn afgebakend. Het past niet in de bedoeling van de wetgever dat de bepalingen zodanig ruim worden uitgelegd dat een onderneming die er redelijkerwijs vanuit mocht gaan dat zij niet onder de werkingssfeer zou vallen toch onder het verplichtstellingsbesluit valt. Een dergelijke ruime uitleg leidt namelijk tot rechtsgevolgen, zoals de confrontatie met zeer grote premieverplichtingen of claims, waarvan niet aannemelijk is dat de deze beoogd zijn door de cao-partijen.
Inhoud uitspraak
Bpf Zoetwaren heeft als enige grief dat de rechtbank ten onrechte geoordeeld heeft dat de productie van pannenkoeken en poffertjes niet onder de werkingssfeer van de verplichtstelling valt.
Uit het verplichtstellingsbesluit blijkt welk criterium bepaalt of een onderneming zich in de zoetwarenindustrie bevindt. De onderneming behoort tot de zoetwarenindustrie indien de werkzaamheden in hoofdzaak zien op:
- de fabrieksmatige verwerking
- van bloem en/of andere grondstoffen
- tot beschuit, toast, knäckebröd, biscuit, biscuitfiguren, koekjes, banket, koek en wafels, ongeacht de soort.
Gelukkig zijn partijen het er over eens dat wat voor pannenkoeken geldt, ook voor poffertjes geldt, nu dit eigenlijk kleine pannenkoekjes zijn. Ook zijn partijen het er over eens dat aan de eerste twee van de cumulatieve voorwaarden is voldaan.
Omdat het woord ‘koek’ niet gedefinieerd wordt in het verplichtstellingsbesluit komt het hof toe aan de betekenis die het woord in het gewoonlijk taalgebruik heeft. Het hof komt vervolgens tot de conclusie dat een pannenkoek geen koek is.
Wat maakt volgens het hof dan het verschil tussen een koek en een pannenkoek?
- De pannenkoek wordt als volledige maaltijd genuttigd, de koek als tussendoortje/lekkernij.
- Koeken zijn bakkerijproducten, terwijl pannenkoeken keukenproducten zijn. Het bakken van pannenkoeken komt dan ook niet aan bod in de bakkersopleiding.
- Uit onderzoek is gebleken dat in de algemene maatschappelijke opvattingen een pannenkoek niet als koek wordt gezien.
- Pannenkoeken worden op supermarktwebsites verkocht onder de categorie ‘maaltijden/vers’ en koeken onder de categorie ‘koek/gebak’.
- Het hoofdbestanddeel van pannenkoeken is geen bloem, maar melk.
Het hof bekrachtigt dan ook het vonnis van de rechtbank. Het Booking.com-arrest leert echter dat de bevestiging van het vonnis door het hof geen garantie geeft voor eenzelfde uitkomst in cassatie.