Een keer in de zoveel tijd komt er weer een hoog moralistisch plaatje of filmpje voorbij op sociale media waarbij ons onderwijs wordt afgeschilderd als een strafkamp waarbij creativiteit kapot gemaakt wordt en geen rekening wordt gehouden met het feit dat mensen nu eenmaal hele verschillende talenten hebben. Deze afbeeldingen en filmpjes worden nogal massaal gedeeld en het lijkt voor veel mensen makkelijk om volmondig te delen in deze verontwaardiging.
Een prachtig voorbeeld is de bekende cartoon waarbij een aap, een pinguïn, een olifant, een goudvis, een zeehond en een hond voor een docent verschijnen. De docent stelt vervolgens dat het wel zo eerlijk is wanneer iedereen hetzelfde examen doet en verzoekt zijn studenten in de boom te klimmen. De cartoon is losjes gebaseerd op een beroemde quote van Albert Einstein: ‘Everybody is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid.’
Tsjah, wie durft het nu oneens te zijn met Einstein en de interpretatie die hieraan gegeven wordt in de cartoon betreffende ons onderwijssysteem?
Ik ben zo’n docent die bijdraagt aan het schoolsysteem en het in stand houdt. Zo’n vreselijke man die al zijn studenten door ‘een hoepel’ laat springen ongeacht de specifieke talenten van zijn studenten. Ik ben er zo een die wanneer hij een vis in de klas krijgt hem toch probeert in een boom te laten klimmen. En ik kan mezelf nog steeds recht aankijken in de spiegel.
Einstein?
Laat ik voor de aardigheid de stelling van Einstein eens van een andere kant bekijken. Wat zou er gebeuren als je een docent die mensen opleidt om in bomen te klimmen zou vragen een student te beoordelen op diens zwemvaardigheid? Zou dat tot een zinnige beoordeling leiden en zou het zwemtalent hier überhaupt iets van leren? Met andere woorden: hoe zou het er toch uitzien wanneer ik een meisje in de klas heb die op top niveau kan dansen terwijl ik haar het vak verbintenissenrecht geef. Kan ze dat vak dan afsluiten met het uitvoeren van een prachtige dans? Of een veel serieuzer voorbeeld: hoe zou het eruit zien wanneer ik iemand die zwaar dyslectisch is zou vrijstellen van het lezen van het Burgerlijk Wetboek, jurisprudentie en andere juridische teksten omdat hij aangeeft dat niet te kunnen?
Hoe graag ik het ook zou willen, onderwijs heeft niet als primaire doel om mensen langer te laten ‘spelen’, het kind in hen langer vast te houden of om inhoud af te stemmen op individueel talent of individuele uitdagingen…
Grote boze mensenwereld
Onze samenleving is namelijk keihard competitief en dat is nog een bewuste keuze ook. Banen zijn vrijwel per definitie schaars: er zijn altijd meer mensen die werk willen dan dat er werk is. Dit betekent dat je iets moet bieden dat beter is dan je buurman om mee te kunnen draaien. En dat wat je te bieden hebt, is niet iets dat gevormd wordt door jezelf, maar door de vraag die in de samenleving heerst. Die vraag naar talent daar stemmen wij onze hoepel zoveel mogelijk op af en daar moeten dus alle studenten die daar wat mee willen doorheen springen, willen ze daar de erkenning voor krijgen. Dat noemen we bijvoorbeeld een tentamen. Dat die afstemming soms te wensen over laat is een andere discussie, waarover in een andere column snel meer.
Mensen die ergens heel erg goed in zijn, hoeven niet naar school om dat te leren. Eens in de zoveel tijd zien we een interview met een succesvol persoon die schamper meedeelt weinig aan school gehad te hebben en het lekker op eigen kracht heeft gedaan. Top! Maar het feit dat Steve Jobs geen diploma had, wil niet zeggen dat school niet nodig is. Immers, een aap zal weinig hebben aan een opleiding ‘in bomen klimmen’. Een goudvis wel, want dat kan hij nog niet.
De aap en de vis
Is dat oneerlijk? Geen idee en het interesseert me eigenlijk ook niet zoveel. Als zowel de aap als de goudvis tot doel hebben om in die boom te leren klimmen, dan zou ik de aap adviseren niet naar deze school te gaan en de goudvis wel. De aap kan beter een school zoeken waar hij wat nieuws leert. Als dus het doel van de dyslectische student is om een goede jurist te worden dan zou ik hem adviseren zoveel mogelijk te lezen, iedere dag weer, hoe frustrerend dat ook voor hem mag zijn. En ik zou hem daar dan zo goed mogelijk bij willen helpen. Daar is namelijk onderwijs voor: mensen die ergens niet zo goed in zijn te helpen dat wel te worden. Dat geldt trouwens voor zowel de student als de docent.