Nu mijn leven, in de laatste loodjes van mijn studentenbestaan, voornamelijk bestaat uit het afmaken mijn scriptie en bovenmatig alcoholgebruik (niet per se in die volgorde), stel ik mezelf vaak de vraag: waarom moet ik dit doen? Het simpele antwoord is: om een papiertje te halen dat toegang geeft tot de baan die ik wil, en dat is reden genoeg. Maar waarom toch die scriptie en niet iets anders?
Door Michiel Hennevelt
Met het halen van al je vakken laat je zien dat je genoeg kennis hebt om je op de juridische arbeidsmarkt te begeven. Toch wordt nog van je verwacht dat je ook een pseudowetenschappelijk onderzoek verricht en daar een scriptie over schrijft. Zelf doe ik natuurlijk mee aan dat toneelstukje, maar ik weet ook dondersgoed dat mijn scriptie, net als 99% van alle andere juridische scripties, totaal geen impact van betekenis gaat hebben op welk levend wezen dan ook. Dit komt omdat een juridische scriptie doorgaans niets van praktische waarde brengt. Toch moet er het label “wetenschappelijk” op worden geplakt, want wij studenten worden immers academisch opgeleid.
Dat universiteiten wel degelijk oog hebben voor de praktische betekenis van hun wetenschappelijke output, blijkt uit het bestaan van het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van Tilburg University: Tranzo. Dit centrum houdt zich bezig met het verbinden van wetenschap en praktijk, ook wel valorisatie genoemd. Dat is minder dodelijk saai dan het klinkt. Tranzo signaleert dat op veel wetenschapsgebieden er nog niet genoeg aan valorisatie gedaan wordt. Dit komt omdat de universiteit niet goed genoeg weet wat er in de praktijk gebeurt en daarom geen link legt met deze praktijk, de verkeerde link legt, of voor de praktijk nutteloze kennis ontwikkelt.
Om dit te verbeteren pleit Tranzo voor dynamische en open universiteiten, waarbij wetenschappers ook deels in de praktijk werken. Universiteit en praktijk moeten op basis van volstrekte gelijkwaardigheid samenwerken.
Klinkt als een plan waar je niet tegen kan zijn. Bovendien is het ook nuttig voor ons, de student. Elke student kent wel die docent of hoogleraar die zijn colleges tot leven laten komen met spannende verhalen uit de praktijk. Aangezien we ook hoofdzakelijk opgeleid worden voor die praktijk is dat alleen maar nuttig. Toch zijn er ook tegengeluiden, en wel in de fiscale hoek. Oxfam Novib is hiervan de belangrijkste. In een rapport over belastingontwijking vreest deze organisatie voor belangenverstrengeling aangezien bijna alle fiscale hoogleraren in Nederland ook (als partner) verbonden zijn aan grote belastingadvieskantoren die multinationals helpen zich te vestigen in Belastingparadijs Nederland.
Deze vrees gaat ten eerste uit van de opvatting dat de fiscale wetenschap een belangrijke invloed heeft op het Nederlandse fiscale beleid. Dit wordt verder niet bewezen, maar het lijkt mij sterk. Het is in verschillende onderzoeken aangetoond dat het met name grote lobby’s zijn die het beleid bepalen (dus ja, uw stem van 15 maart was ook relatief zinloos).
Daarnaast vrees ik als student wat er zou gebeuren als er bijvoorbeeld een verbod zou komen op dubbele petten. Het (belasting)recht is geen gesloten systeem dat los staat van de praktijk, maar wordt mede gevormd door die praktijk. Zonder te weten wat er in die praktijk gebeurt is zinvol onderzoek dus moeilijk en lijkt valorisatie onmogelijk. Ook de primaire taak van de universiteit, onderwijs, zou er een stuk grijzer op worden zonder docenten met actuele praktijkervaring.
Mijn scriptie zal als een toneelstukje blijven voelen, maar Tranzo is op de goede weg. Daarom zeg ik: hoera voor dubbele petten!