Stel je voor: je werkt bij de rechtbank en je spreekt een aardig woordje Frans of Duits of vul maar in. Dan is er een verdachte die die taal spreekt en zich – al dan niet naar zijn eigen gevoel – in het Nederlands niet goed genoeg kan uitdrukken. Zo’n verdachte heeft dan recht op een tolk, uiteraard! Maar er zijn geen tolken beschikbaar en de rechter besluit dat jij, omdat je die taal ‘toch een beetje spreekt’ wel voor deze verdachte kunt vertalen. Is gek, niet?
Ik ben een Nederlandse jurist, mijn moedertaal is Nederlands, ik spreek Duits op C1-niveau, ken de Duitse cultuur en heb het Duitse strafrecht bestudeerd. Maar ik heb geen tolkopleiding gedaan, geen tolkexamen afgelegd. Als ik medewerker zou zijn bij een rechtbank en ik zou, bij het ontbreken van een officiële tolk, aanbieden te vertalen, lacht iedereen zich de billen uit z’n string. Niet omdat ik het niet zou kunnen, maar omdat ik gewoon geen officiële tolk ben. En een verdachte heeft nu eenmaal recht op een officiële tolk. Zo simpel is het.
Zo simpel is het blijkbaar niet in Friesland, zag ik op het Instagramaccount van Tjalling van der Goot. Hij schrijft dat een Friestalige verdachte bij het hof Fries wilde spreken, maar dat er geen tolken beschikbaar waren. Het is wettelijk vastgelegd dat een Friestalige verdachte in Friesland Fries mag spreken, dus hij heeft (net zoals de Duitse voorbeeldverdachte) recht op een officiële tolk. Bij gebrek daaraan heeft het hof een medewerker van het hof laten tolken.
Mijn kin viel op mijn knieën. Om de een of andere vage reden ging ik er namelijk van uit dat het beheersen (op z’n minst passief) van de Friese taal een vereiste is voor rechters, griffieren, raadsheren of OvJ’s die daar bovenin Nederland werken. Hoe werk je daar zonder Fries te spreken? Iemand word toch ook geen rechter in Duitsland als hij geen Duits spreekt of wat? En als je daar dan als niet-Fries gaat werken, dan leer je de taal toch? Iets met inburgeren-light zal ik maar zeggen.
Ten tweede vond ik het opmerkelijk dat er ‘dan maar’ een medewerker van het hof gevraagd werd te tolken. Tolken is een vak. Je gaat de OvJ toch ook niet vervangen door een draaideurcrimineel die toevallig veel praktijkervaring heeft met het strafrecht? Bovendien, als wettelijk is vastgelegd dat Fries mag worden gesproken, wat een officieel erkende taal is, en dat Friestaligen recht hebben op een tolk als zij zich beter kunnen uitdrukken in het Fries, dan kan het hof dat recht toch niet zomaar wegwuiven? Nogmaals: “Sie sprechen kein Niederländisch? Nur Deutsch? Hahahahaha! Pech gehabt, Alter!” Zie je het voor je? Ik wel! En da’s geen fraai plaatje.
Gelukkig eindigt Tjalling van der Goot zijn post met “wordt vervolgd”. Ik kan niet wachten!