‘Eigen schuld, dikke bult’ is niet alleen een uitdrukking die kinderen tientallen keren per dag horen, het is ook een uitgangspunt in het Nederlandse recht. Al wordt het in de wet iets minder direct gezegd:
Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd (…) [art. 6:101 BW]
Als je, simpel gezegd, door een fout van je werkgever je been breekt en daardoor niet kan werken, moet je werkgever schadevergoeding betalen. Maar kun je niet werken omdat jij zelf de revalidatie tegenwerkt, je niet inzet voor herstel, of niet de juiste medicijnen neemt, ik noem maar iets, dan krijg je minder of zelfs geen schadevergoeding. Want ja, eigen schuld…
De KLM kreeg in 2012 ook te maken met die eigen schuld, al werd het ‘dikke bult’ in dit geval voor het fatsoen wel weglaten. In oktober van dat jaar heeft de luchtvaartmaatschappij geweigerd een vrouw mee terug te nemen naar de Verenigde Staten. De KLM had alles geprobeerd om de vrouw toch terug te laten vliegen, maar stelde dat het fysiek onmogelijk was haar mee te nemen. De vrouw woog 193 kilo, was ernstig ziek en wilde na haar vakantie in Hongarije, haar vaderland, terug naar haar woonplaats New York. Een ruime week nadat de KLM haar weigerde overleed ze en haar man eiste daarna zes miljoen dollar smartengeld, omdat zijn vrouw door deze weigering niet terug kon naar haar behandelend artsen.
De vrouw had een nierziekte en diabetes. Tijdens haar vakantie in Boedapest hield haar lichaam vocht vast, waardoor ze in omvang was toegenomen. Bovendien was ze na alle pogingen om haar toch in een vliegtuig te krijgen te ziek om nog te kunnen vliegen. Maar zij zocht geen ziekenhuis op omdat ze geen vertrouwen had in de medische zorg in Hongarije. Had ze wel medische hulp gezocht, dan had ze misschien nog geleefd.
Een voorwaarde voor aansprakelijkheid is de causaliteit; oorzaak en gevolg. Is zij overleden omdat de KLM haar weigerde en zij niet naar haar behandelend artsen terug kon, of is zij overleden omdat ze weigerde medische hulp te zoeken in Hongarije? En is het ook niet haar eigen schuld dat ze geweigerd werd? Ze zal vast gemerkt hebben dat haar lichaam vocht vasthield vóórdat ze geweigerd werd. Ze had op dat moment ook een -al dan niet tijdelijke- oplossing kunnen zoeken om dat vocht weer kwijt te raken.
Zonder de details te kennen, is het veel ‘als’, ‘dan’ en ‘zou’. Woorden waar – al is het geval waar het om gaat nog zo treurig – mijn juristenhart sneller van gaat kloppen. Want hoe heerlijk is het om het antwoord op een vraag (het liefst een retorische) te beginnen met “Nou, dat hangt anders helemaal af van de omstandigheden van het geval.” Dat bedoel ik.