Het is een doordeweekse dag met typisch onvoorspelbaar Nederlands zomerweer. Ondertussen staat het journaal aan. Het inmiddels bekende setje aan nieuws komt voorbij: IS en het ‘vluchtelingenprobleem’ in Nederland. Je zou bijna denken dat er enkel oorlogsvluchtelingen bestaan.
Door Dion te Riele
De opvang van deze vluchtelingen verloopt allesbehalve soepel in Europa. We lijken nu al van slag te zijn door de relatief kleine groep vluchtelingen die hier een veilig onderkomen zoekt. Daarnaast vinden binnen de opvangplaatsen mensenrechtenschendingen plaats. Reden tot zorg.
Des te belangrijker is het dat Europa en de Verenigde Naties nu al na gaan denken over een probleem dat zich momenteel op grote schaal voltrekt: de klimaatvluchteling. Volgens de VN zullen er in 2050 ongeveer driehonderd miljoen mensen op de vlucht zijn geslagen vanwege de desastreuze gevolgen van klimaatveranderingen binnen hun leefgebied. Ter vergelijking: momenteel bevinden zich 1,2 miljoen vluchtelingen in Europa, wat dus al tot de nodige problemen leidt.
Klimaatvluchtelingen
Door het recht op leven (denk aan water, voedsel, onderdak) ontstaat er een band tussen mensenrechten en klimaatverandering, mede omdat klimaatveranderingen worden veroorzaakt door de mens. Vluchtelingen die hier de dupe van zijn, zouden daarom net zo goed op bescherming mogen kunnen rekenen dan oorlogsvluchtelingen.
Echter, het internationale recht kent een beperkte definitie van ‘vluchteling’ in het Vluchtelingenverdrag van Genève: ‘Elke persoon die vanwege gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging, zich bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit, en die de bescherming van dat land niet kan of, uit hoofde van bovenbedoelde vrees, niet wil inroepen (…).’
Noodklok luiden
Deze definitie biedt met een groot creatief vermogen ruimte voor de klimaatvluchteling, maar realistisch is dit niet. Het is gewoonweg heel lastig om de klimaatvluchteling bescherming te bieden middels het Vluchtelingenverdrag.
In dit verband is het aan de VN, Europa en de nationale politiek om maatregelen te treffen. De huidige vluchtelingenstroom is in vergelijking met de stroom klimaatvluchtelingen die waarschijnlijk komen gaat een peulenschil. Misschien is dit dan toch een reden om eindelijk eens kritisch te kijken naar de aanpak van het klimaatprobleem, de opvang van vluchtelingen en de beperkte bescherming van klimaatvluchtelingen in het internationale recht.
Dion verblijft in de periode augustus 2017 – januari 2018 in Zweden. Voor Het Rechtenstudentje schrijft hij als masterstudent International and European Law aan Radboud Universiteit en Universiteit van Lund over internationale juridische vraagstukken. Al zijn stukken vind je hier.